شرح سخنرانی جناب آقای دکتر توتونچی؛ رئیس هیئت مدیره باشگاه تجار ایران و آفریقا مورخ 20/بهمن/1400 در سالن اولین سمپوزیوم تجار ایران و آفریقا:
با عرض سلام و ادب و احترام خدمت میهمانان بزرگوار عزیزانی که از راههای دور و نزدیک و از کشورهای مختلف قاره پهناور آفریقا و از نهادهای حکومتی برای شرکت در این رویداد مهم تجاری بخش خصوصی شرکت کردند.
امیدوارم این یک شروع خوب و قوی برای ورود تجار ایرانی به قاره آفریقا باشه چرا شروع؟ شاید خیلی وقت است که تجار ایرانی با آفریقا کار میکنند اما حقیقت این است که تراز تجاری ما با آفریقا نه متناسب با نیازمندیهای آفریقاست و نه در حد توانمندی‌های بالای ایران! اگرچه تحریم‌ها دراین تجارت تأثیر دارند اما بیشتر از تحریم‌ها، بزرگ شدن بیش از اندازه دولت های پیاپی؛ مانع چالاکی کار خود دولتها شده و بخش خصوصی را هم به حاشیه رانده است.
و واضح و مبرهن است که اگر بخش خصوصی با تمام ایده ها و توانمندی هایی که دارد؛ وارد عرصه تجارت شود، هیچ تحریمی نمیتواند مقابل اراده یک ملت ایستادگی کند.
چطور ما در عین تحریم‌ها در خط مقاومت حضور چشمگیر و ارزنده‌ای داریم، ما در دوران این تحریم‌ها آن چیزی را که لازم داریم برای کشور تامین کنیم، تامین نمی‌کنیم. برای اینکه حال تاجر و بازرگان ایرانی خوب بشود و زنجیره‌وار حال تولید کننده، مهندس و زنجیره‌ی تولید و کسانی که در اجتماع خدمات اجتماعی ارائه میدهند هم خوب بشود، و در نتیجه فشارهای اجتماعی و سیاسی از روی حاکمیت و افکار عمومی برداشته بشود؛ لازم است که تجارت پایدار بصورت مردمی و توسط بخش خصوصی پیگیری شود و عجیب است که موضوعی با این اهمیت و با این مقدار توجه اینطور مغفول مانده است.
متاسفانه بخش خصوصی منتظر است تا دولت کاری بکند، دوستان عزیز؛ دولت‌های ما توانی بیش از این نداشتند؛ به استثنای دولت اخیر که خوشبختانه بارقه‌های امید را در دل مردم روشن کرده است و انشالله باید ببینیم در آینده چه اتفاقی در عمل خواهد افتاد، دولت‌های دیگر به اندازه ای که نسبت به کشورهای اروپایی و غربی نگاه استراتژیک داشتند، نتوانستند به آفریقا این نگاه راه گشا را داشته باشند.
ما در یک سازمان مهم دولتی حالا فرقی نمیکند تحت نظر چه وزارتخانه ای باشد؛ فقط یک اداره کل برای تمام امور عربی و آفریقایی داریم، یعنی ما برای تقریبا نیمی از دنیا یک اداره تعریف کرده ایم. با این وجود میتوان گفت که اصلاً ما حوزه کشورهای عربی و آفریقایی را میشناسیم ؟آیا توانستیم در این زمینه از پتانسیل نیروهای آفریقایی موجود در ایران و همچنین ایرانیانی که سالیان سال در آفریقا حضور داشتند به عنوان مشاوراستفاده کنیم؟ اکنون هر کدام از قسمت های مختلف قاره آفریقا به حیاط خلوت عده ای تبدیل شده و به اشخاص دیگر اجازه ورود نمیدهند. درباره وضعیت نابسامان تجارت خارجی ما در کشورهای آفریقایی میتوان گفت:
ترسند نرسی به کعبه؛ ای اعرابی! این ره که تو میروی به ترکستان است! قطعا باید قوانین تسهیلگرانه در زمینه تجارت وضع بشود؛ این وظیفه مجلس است. قوه مقننه ما به عنوان قوه‌ای که در رأس همه امور قرار دارد و بعنوان خانه ملت باید یکبار برای همیشه اثبات کند که شعاری که هنگام انتخابات و سرکار آمدن می‌دادند و مبنی بر معیشت مردم بود، در حال عملیاتی شدن است!
معیشت فقط نان شب نیست؛ معیشت تعریف دارد، معیشتِ یک کشور عقب مانده با کشوری که مثل ایران ۹ درصد از ثروت دنیا را دارد و فقط یک درصد از جمعیت دنیا را در خود جای داده، خیلی متفاوت خواهد بود.
تراز تجاری ما با کشورهای آفریقایی تا اواخر پارسال حدود ۶۰۰ میلیون دلار بود و در ۱۰ ماه امسال ۲۰۰ – ۳۰۰ میلیون دلار افزایش داشته است. در صورتی که ما داریم هدف سالیانه ۲ میلیارد دلار را پیگیری کنیم و این شدنی است!
به اندازه ای که من اشتیاق در تجار آفریقایی و مسئولین کشورهای آفریقایی برای کار با ایران دیده ام این اشتیاق را در رده‌های مختلف مسئولین ایرانی ندیده ام. اگر هم در بین مسئولین صحبتی میشود، در این حد است که بله خوب است که ما هم در فلان جا حضور داشته باشیم! چه حضوری؟ شما چطور خودرو صادر می‌کنید، اما زنجیره‌ای از خدمات خودرو و قطعات خودرو را آنجا نمی‌توانید ارائه دهید؟ شما چطور ایران را معدن تکنولوژی‌ها در منطقه می دانید؛ اما مثلا شرکت های دانش بنیانِ ما فقط در نایروبی یک دفتر مختصری دارند؟ چرا ما در آفریقا از ظرفیت افرادی که با ما هم عقیده هستند استفاده نمی‌کنیم؟
امروز به دلایل متعدد استراتژیک و سیاسی رابطه غرب آفریقا با عربستان سعودی یک مقدار کمرنگ شده است؛ اکنون چرا ما از این فرصت استفاده نمی کنیم؟ چرا بجای اینکه اقتصاد بر سیاست سایه بیندازد، سیاست بر اقتصاد سایه انداخته ست؟
متاسفانه این وضعیتی که امروز شاهد آن هستیم، حاصل تدبیر و مدیریتی است که امثال بنده در طول سالیان متمادی داشته ایم؟ یکبار برای همیشه باید افرادی که دارای سوء تدبیر هستند چه در بخش خصوصی و چه دولتی و چه جاهای دیگر باید پاکسازی شوند.
هر کس باید در سر جای خودش قرار بگیرد و نیروهای متخصص و زبده باید وارد کار بشوند، آفریقا تخصص مجموعه هایی است که در این زمینه مطالعه دارند و کار میکنند و بازار و مردم آفریقا را می‌شناسند نه اینکه به دلیل وجود امکانات دولتی در آنجا حضور پیدا کنند! و تبعات حضورشان نیز نارضایتی هایی را از عملکرد محصولات ایرانی درعرصه بین المللی ایجاد کند. این نارضایتی به دلایل مختلف صورت می‌گیرد، یکی اینکه استاندارد ها را درست نمی‌شناسند، دیگری اینکه آن محصولی که برایش بازاریابی میکنند و نشان میدهند با محصول ارسالی تفاوت کیفی دارد.
با توجه به فرهنگ مصرف مردم بومی آفریقا، بازار این قاره یک بازار بسیار خوبی است برای صادر کردن کالاهایی که در ایران با همین استانداردهای ما دارد تولید میشود.
در محضر اساتیدی صحبت می‌کنم که اکثرا در کسوت تاجر و دیپلمات و رایزن اقتصادی در کشور های دیگر حضور داشتهاند. اگر بخواهیم بیکاری را تا بالای ۸۰ درصد کاهش بدهیم، مسیر آن آفریقاست. با ورود به آفریقا میتوانیم بیکاری را در کشور به طرف ریشه‌کن کردن ببریم.
اگر بازار آفریقا را بشناسیم به راحتی متوجه میشویم که برقراری خط هوایی مستقیم ایران و آفریقا از ضروریات غیرقابل انکار است. در این زمینه همه دولت ها وعدهای داده اند، ولی ما اجرایی شدن آن را ندیده ایم.
اکنون به خط دریایی مستقیم نیز احتیاج داریم که این خط دریایی مستقیم در حال حاضر فقط با تانزانیا دایر است در حالی که لازم است تا با کشورهای دیگر نیز داشته باشیم.
من دیروز جلسهای با سفیر محترم سیرالئون که ساحل پهناوری در اقیانوس اطلس دارد، داشتم و ایشان عنوان کردند دولتشان آمادگی دارد تا بندر مخصوصی برای کالاهای ایرانی در غرب آفریقا اختصاص بدهد. فقط کافی است وارد این عرصهها بشویم، تحریم هیچ تاثیری ندارد و میتوانیم این تحریم ها را دور بزنیم. اگر بزرگ ما فرمود که آمریکا هیچ غلطی نمیتواند بکند، واقعا نمیتواند. مهم این است که ما بدانیم چه کنیم. با امید پیوست بزرگ مردم ایران و آفریقا، از حضور همه عزیزان ممنونم.
