در این مقاله سعی داریم به تشریح مراحل واردات به زبان ساده بپردازیم. مبادلات، تجارت و داد و ستد بین کشورها و ملل مختلف قدمتی چند هزار ساله دارد. بشر از دیرباز در پی پاسخگویی به نیازهای متعدد خود از اقصی نقاط دنیا بوده است. ورود و صدور کالا بین کشورهای مختلف و به طور کلی، بازرگانی بین الملل در سطح کلان بر اساس تئوری های مطرح شده از مزیت مطلق آدام اسمیت تا الماس ملی پورتر مطالعه میشوند ولی در سطح خرد معمولا به بررسی و مطالعه فرایند تجارت بین الملل در سطح یک شرکت پرداخته می شود.
شرکت ها برای انتخاب کالا مطالعات داخلی و خارجی گسترده ای را انجام می دهند (بخشی از فرآیند تحقیقات بازار) و کالای مورد نظر خود برای واردات را بر اساس عوامل متعدد انتخاب می کنند. انتخاب و ورود به یک بازار جدید، خیلی اوقات دغدغه افراد تازه کار است. انتخاب یک کالا برای واردات، به معنی ورود به یک صنعت بوده که پیچیدگی های بسیاری به همراه دارد. به طور معمول افراد و شرکتها شاخصهای متعددی را برای انتخاب کالا مورد مطالعه و بررسی قرار می دهند که به چند دسته عامل اصلی طبقه بندی می شوند. این عوامل اصلی که هر کدام چندین زیر مجموعه دارند عبارتند از:
-عوامل مرتبط به شرکت خریدار به مانند: قدرت خرید، قدرت مالی،…
-عوامل مربوط با محیط رقابت، جذابیت بازار، موانع ورود به بازار
-عوامل مربوط با قوانین و مقررات برای نمونه: مجوزهای مورد نیاز، قوانین مربوطه، …
-عوامل تاثیرگذار در انتخاب تامین کننده مانند: شهرت و موقعیت تامین کننده، توانایی تولید،….
که در انتهای این بخش به آنها اشاره نموده ایم.
به افراد تازه کار و علاقمند به واردات کالا توصیه می شود قبل از هر اقدامی درباره توان فروش خود فکر نمایند تا بتوانند متناسب با آن برنامه ریزی کنند. یک تاجر مبتدی در گام نخست باید در نظر داشته باشد که ارتباطات و توان فروش چه کالاهایی را دارد یا می تواند داشته باشد. شناخت کانالهای توزیع و افراد کلیدی در بازار اهمیت بالایی دارد و یکی از مهمترین مزایای رقابتی هر شخصی در واردات کالا است. بهترین راهکار برای شروع بررسی شماره تلفنهای موجود در گوشی تلفن همراه یا بررسی آلبوم کارتهای ویزیت تان است.
وارد کننده کالا یا خریدار معمولا بعد از انتخاب کالا شروع به گردآوری اطلاعات از مراجع مختلف و منبع یابی می نماید. از سوی دیگر صادر کننده کالا یا فروشنده نیز در تلاشهای خود برای بازاریابی و فروش محصول سعی می نماید به مشتریان بین المللی دست یابد. مهمترین ابزارهای بازاریابی و برقراری ارتباط بین خریدار و فروشنده بین المللی مکاتبات و مذاکرات بازرگانی است. این دو ابزار بر خلاف دیدگاه های ساده انگارانه ای که گاهی اوقات با آن مواجه می شویم، از روشهای کاملا تخصصی و حرفه ای هستند و بهتر است توسط متخصصین مجرب در هر مجموعه انجام شوند.
مکاتبه و مذاکره برای واردات کالا در واقع یک نوع برقراری ارتباط است. در ارتباطات یک فرستنده پیام ذهنی خود را کدگذاری نموده (با سه کد کلمات، لحن صدا و زبان بدن) و برای طرف مقابل (گیرنده) ارسال و وی پیام را کدگشایی نموده و ادراک صورت می پذیرد. برای موفقیت در مکاتبات و مذاکرات بین المللی، شخص باید ضمن تسلط بر زبان عمومی، از دانش و تخصص کافی در زبان تخصصی و امور و مفاهیم عملیاتی تجارت بین الملل نیز برخوردار باشد.
در صورت تازه کار بودن یا عدم شناخت کافی از فروشنده حتما قبل از واریز پول از روش های زیر اقدام به اعتبار سنجی فروشنده نمایید:
الف: اعتبار سنجی فروشنده قبل از ارسال وجه که راهکارهای بسیار متعدد دارد:
1. جستجوی در فضای وب
2. درخواست پروفایل کاری از فروشنده
3. استفاده از منابع اطلاعاتی و کمک رایزن های بازرگانی در کشورهای مختلف ، اطلاعات رایزن های بازرگانی جمهوری اسلامی ایران در کشورهای مختلف را می توانید از سایت www.tpo.ir دریافت کنید.
4. استفاده از خدمات سفارتخانه ها و مراکز اطلاعاتی کشورهای مختلف در ایران
5. استفاده از سایت های اطلاعاتی دولتی کشورهای فروشنده از جمله سایت سازمان توسعه تجارت کشورها با جستجوی عبارت زیر در موتورهای جستجوگرtrade promotion center of … به همراه ذکر نام کشور هدف
6. استفاده از شرکتهای کارگو ایرانی مستقر در کشور مبدا حمل
7. بازدید فنی
8. تدوین قرارداد حرفه ای
9. تقاضای اسناد مناسب و تایید شده از فروشنده
10. درخواست ضمانتنامه بانکی پیش پرداخت
11. بازرسی کالا
پس از مکاتبه و مذاکره بین خریدار و فروشنده و نهایی شدن شرایط معامله، فروشنده اقدام به صدور پیش فاکتور می نماید. پیش فاکتور اولین سندی است که در معامله بین المللی صادر می شود و در بر گیرنده شرایط معامله است. این سند در مراحل بعد از جمله اخذ مجوز ثبت سفارش، گشایش اعتبار اسنادی و ترخیص کالا مورد استفاده قرار می گیرد.
در زمان نهایی شدن این سند، وارد کننده کالا باید کل فرایند واردات را تحلیل نموده و بعد از آنالیز مالی، زمانی و مجوزهای مورد نیاز برای گامهای بعد برنامه ریزی نماید.
طبق ماده ۸ قانون صادرات و واردات کشور پس از صدور پیش فاکتور از طرف فروشنده و ارسال آن برای خریدار، خریدار موظف است جهت دریافت مجوز ورود و یا مجوز ثبت سفارش اقدام نماید. مجوز ثبت سفارش در واقع مجوز از وزارت صنعت، معدن و تجارت برای ورود کالا است که برای ادامه فرایند لازم و ضروری است. گاهی اوقات واردکنندگان در انتهای فرایند یعنی بعد از حمل و قبل از ترخیص کالا اقدام به دریافت مجوز ورود می کنند که این مدل ریسک هایی به همراه دارد، بهتر است پس از صدور پیش فاکتور مجوز ثبت سفارش دریافت و سپس پرداخت وجه به فروشنده انجام گردد، زیرا ممکن است شرایط ورود کالا در طول زمان تغییر کرده باشد یا اینکه از ابتدا ورود آن کالا ممنوع بوده و تاجر از این امر بی اطلاع بوده است.
پس از صدور نهایی پیش فاکتور، در آغاز بهتر است شرایط ورود کالا و مجوزهای لازم به کشور مبدا مورد بررسی و مطالعه قرار گیرند تا با شرایط پیش بینی نشده ای روبرو نشوید، همچنین می توانید با مراجعه به دفاتر واردات یا پرسش از گمرکات اجرایی از نوع وضعیت کالاهای منتخب خود مطلع شوید. دفتر واردات گمرک ایران، بهترین مرجع برای تعیین کالاهای مجاز، مشروط یا ممنوع می باشد. گمرک در نهایت بررسی می کند که کالای مورد بحث مشمول دریافت چه مجوزهایی است و صاحب کالا یا وارد کننده موظف می باشد قبل از ترخیص آن کلیه مجوزها را گرفته و به گمرک ارائه نماید.
حتما بعد از توافقات اولیه، تصمیم گیری نهایی و اخذ مجوزها توصیه می شود، اقدام به ثبت سفارش صورت پذیرد چرا که گاهی به علت تغییر قوانین داخلی بازرگانی کشورها حتی با پرداخت مبلغ بیعانه کالا به فروشنده، وارد کننده قادر به واردات کالا به کشور خود نخواهد بود.
پس از دریافت مجوزهای واردات و یا صادرات کالا توسط تاجر، نوبت به انتقال پول و کالا می رسد. در واقع در هر مبادله بین المللی ۴ مورد بین فروشنده و خریدار تبادل می شود. در آغاز اطلاعات بین طرفین منتقل می شود. خریدار نیاز خود را مشخص نموده و فروشنده شرایط و موارد مورد نظر خود را بیان می نماید. بعد از انتقال اطلاعات ۳ مورد دیگر از جمله: کالا، اسناد حمل و پول جابجا می گردد.
بدیهی است که ابتدا اطلاعات انتقال می یابد، اما اینکه پس از تبادل اطلاعات، کالا یا پول جابجا شود بستگی به روش پرداخت انتخابی طرفین دارد. خریدار و فروشنده، چهار روش مهم برای انتقال پول در اختیار دارند که عبارتند از:
خدمات بازرسي فني كالا شامل:
بازرسي قبل از حمل (PSI)
بازرسی فنی تجهيزات در فرآيند ساخت
تائيد استاندارد محصول
نظارت بر حمل
تائيد قيمت (Price Verification)
ارزيابی تامين کنندگان کالا و سازندگان تجهيزات
مشاوره جهت امور کنترل کيفيت مواد خام و اقلام عمومی
يكي از مهمترین نگرانی های فروشندگان و خصوصاً خريداران ضمن انجام معاملات داخلی و بين المللي و خريد كالا، عدم اطمينان به طرف مقابل و ترديد در انجام تعهدات تقبل شده از طرف مقابل است. در اين راستا، يكي از خدماتی كه مي‌تواند مورد توجه قرار گيرد و با استفاده از آن مسئوليت‌هاي فروشنده قبل از حمل كالا و دريافت پول مورد بررسي و كنترل قرار داده شود، بهره‌گيري از خدمات شركت‌هاي بازرسي مي‌باشد كه با اعمال نظارت، كنترل كمي و كيفي كالاي خريداري شده، موجب كاهش اختلافات آتي فيمابين خريدار و فروشنده مي‌گردد.
در واقع، براي جلوگيري و رفع مشكلات، از مدت‌ها قبل سعي گرديده است كه با استفاده از مكانيزم هاي خاص موجبات ايجاد اختلاف بين خريدار و فروشنده به حداقل ممكن كاهش يابد و در اين رابطه موضوع بازرسي كالا در مبدا و قبل از حمل، در جهت كاهش و يا رفع اختلاف بين متعاملين مطرح بوده است.
با انجام خدمات بازرسي قبل از حمل، خريدار مي‌تواند با پيش‌بيني‌هاي لازم و انتخاب يك شركت بازرسي كننده امين و معتمد، شرايطي را فراهم آورد كه اولاً مشکلی ايجاد نگردد، ثانياً در صورت بروز مشكل مدارك و شواهد كافي دال بر چگونگي شرايط كالا قبل از حمل در اختيار داشته باشد.
امروزه، شركت‌هاي بازرسي كالا يكي از اجزا مهم تجارت جهاني مي‌باشند كه از وجود آنها براي كنترل كميت، كيفيت و بسته بندي كالا و جلوگيري از ورود و صدور كالاي نامرغوب استفاده مي‌گردد.
صادرات کالا نقش مهمی در توسعه اقتصادی کشورها دارد و شیوه حمل و نقل و پیش‌بینی ریسک‌های احتمالی امر مهمی برای طرفین است، قرارداد بیمه بین الملل یکی از لوازم جبران خسارت در زمان بروز حوادث است.
امروزه بیمه نقش مهم و غیرقابل انکاری در زندگی انسان‌ها دارد. با توجه به حجم بالای مبادلات و گسترش فعالیت‌های برون مرزی، همه دولت‌ها و صاحبان کسب و کارها توجه ویژه‌ای به بیمه دارند و سطح اطلاعات حقوقی اشخاص در این حوزه در حال افزایش است.
این روند مثبت علاوه بر کاهش خسارت و جبران آن، موجب افزایش سود و بالا رفتن امنیت در فعالیت‌های تجاری می‌شود و در سطح بین‌المللی از بیمه برای جبران ریسک‌های ناشی از علمیات تجاری در میان کشورها استفاده می‌شود.
ترخیص کالا، فرآیندی است که به وسیله صاحب کالا یا نماینده قانونی وی در گمرک برای صادرات یا واردات کالا صورت می‌گیرد که پس از طی تشریفات مربوطه، مجوز خروج کالا از اماکن گمرکی صادر می‌گردد. در واقع اصطلاح ترخیص کالا را زمانی به کار می برند که کالایی را به گمرک اظهار شده است را برای وارد کننده یا صادر کننده کالا آزاد نمایند. فرآیند ترخیص کالای وارداتی از چند مرحله مختلف از جمله تنظیم اسناد و ثبت اطلاعات، احراز هویت و اظهار کالا، کنترلهای گمرکی، پرداخت هزینه‌های ترخیص و صدور مجوز، بارگیری کالای انبار شده در گمرک و خروج آن و نهایتاً کنترلهای بعد از خروج کالا تشکیل شده است که تمامی مراحل مذکور باید با دقت و به ترتیب انجام بگیرند.
در این مقاله به مقدمات و مراحل ابتدایی واردات کالا پرداختیم که از آغاز مسیر یعنی مکاتبات و مذاکرات، دریافت پیش فاکتور و سپس اخذ مجوزهای ضروری تا مراحل ترخیصات گمرکی به تفصیل به آنها پرداختیم، در مقالات بعدی قصد آموزش فرایند واردات و صادرات کالا به تمامی موارد و عناوین مندرج در این مقاله بصورت کاملا تخصصی پرداخته خواهد شد.
